Strona główna > Skarga do europejskiego trybunalu praw czlowieka ochrona prawa do poszanowania mienia
Strona główna > Skarga do europejskiego trybunalu praw czlowieka ochrona prawa do poszanowania mienia
Art. 1 Protokołu Nr 1 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wartości (zwanej dalej Europejską Konwencją Praw Człowieka) zawiera następujace zasady dotyczące prawa do poszanowania mienia:
Postanowienia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz Protokołu nr 1 są zbieżne z treścią art. 31 ust.3 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Konstytucja dopuszcza ograniczenie własności wyłącznie na podstawie ustawy i jedynie ze względu na bezpieczeństwo lub porządek publiczny, ochronę środowiska, zdrowia, moralności publicznej, wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą jednak naruszać istoty wolności i praw. Ujęcie ograniczeń prawa do poszanowania mienia w art. 31 ust. 3 Konstytucji jest identyczne z przedstawionym w art. 8, 9, 10 i 11 Konwencji.
Słuszne zadośuczynienie
Artykuł 41 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka wprowadza możliowść uzyskania przez skarżącego słusznego zadośćuczynienia w formie pieniężnej. Jeżeli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie Konwencji lub jej Protokołów, oraz jeżeli prawo wewnętrzne Polski pozwala tylko na częściowe usunięcie konsekwencji tego naruszenia, Trybunał orzeka, gdy zachodzi taka potrzeba, o przyznaniu słusznego zadośćuczynienia pokrzywdzonej stronie.
Pojęcie mienia
Pojęcie mienia zostało ukształtowane przez praktykę orzeczniczą Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu zgodnie z zasadą autonomicznego znaczenia pojęć konwencyjnych.
Mienie obejmuje wszelkie uprawnienia majątkowe mające wartość ekonomiczną, rzeczowe, obligacyjne oraz faktyczne korzystanie z mienia. Mienie obejmuje własność rzeczy ruchomych i nieruchomości. Trybunał uznał, że mieniem są:
Trybunał szeroko interpretuje pojęcie mienia. Art. 1 Protokołu nie gwarantuje jednak prawa do nabycia mienia, a także do zwrotu własności wywłaszczonej, jeżeli jego żądanie nie znajduje oparcia w przepisach prawa krajowego (sprawy Malhous, Polacek, Gratzinger, Kopecky) oraz nie nakłada na państwo obowiązku zwrotu własności wywłaszczonej przed datą ratyfikacji Konwencji przez to państwo (sprawa Jantner v. Slovakia).
Ingerencja w mienie
Trybunał przy rozpoznaniu sprawy bada, która z zasad wyrażonych w art. 1 Protokołu ma zastosowanie. W przypadku pozbawienia mienia Trybunał bada, zmianę rzeczywistą sytuacji majątkowej skarżącego. Pozbawienie mienia musi nastąpić zarówno formalnie jak i faktycznie, a decydujące dla oceny jest pozbawienie prawa ekonomicznego znaczenia.
Regulowanie przez państwo sposobu korzystania z mienia może wystąpić tylko wtedy, gdy:
Rozpatrując sprawy Trybunał uwzględnia zasadę proporcjonalności i dokonuje tzw. testu proporcjonalności. Trybunał bada czy pozbawienie lub ingerencja w korzystanie z mienia została podjęta w interesie publicznym, czy między celem a środkami zastosowanymi przez władze istnieje właściwa równowaga.
Trybunał orzekał również w polskich sprawach związanych z ingerencją w mienie:
Wywłaszczenie
Trybunał uznał, że za wywłaszczenie należy się odszkodowanie, a wywłaszczenie bez odszkodowania może nastąpić tylko w uzasadnionych przypadkach. Wysokość odszkodowania ocenia Trybunał, który zawsze bierze pod uwagę okoliczności sprawy i sytuację osobistą skarżącego. Trybunał rozstrzyga również:
Zwrot wywłaszczonej własności przed ratyfikacją Protokołu nr 1 nie podlega kontroli Trybunału, natomiast istnieje możliwość wniesienia skargi na brak odpowiedniego przeprowadzenia postępowania o zwrot wywłaszczonej własności.
Świadczenia z ubezpieczenia społecznego
Art. 1 Protokołu ma również zastosowanie do ochrony świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Jednakże nie gwarantuje on prawa do świadczenia w określonej wysokości ani o określonym charakterze. Potencjalnie naruszenie prawa do poszanowania mienia może nastąpić w przypadku odebrania lub obniżenia wysokości świadczeń w drodze zmiany przepisów. Trybunał uznał, że naruszeniem prawa do poszanowania mienia jest niewykonanie wyroku określającego wysokość świadczeń i nakazującego ich zapłatę (sprawy Antonakopoulos, Wilkowicz).
Trybunał orzekał również w polskich sprawach związanych ze świadczeniami z ubezpieczenia społecznego:
Kancelarie prawnicze | Lawyers Poland | Law firms Poland | Kancelaria Prawna | Radca Prawny | Adwokat | Prawnik | Prawnik Warszawa