Czym jest spadek i dziedziczenie majątku?

Spadek po zmarłym – czym jest?

Spadek to ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego przechodzących na spadkobierców z chwilą śmierci spadkodawcy.

Do spadku wchodzą wszystkie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego za wyjątkiem:

1. Praw i obowiązków zmarłego o charakterze niemajątkowym (np. nazwisko, pseudonim, wizerunek) lub ściśle związanych z jego osobą (np. prawo do żądania alimentów),
2. Niemajątkowych praw rodzinnych, wynikających z małżeństwa lub pokrewieństwa (np. prawo do żądania rozwodu),
3. Praw i obowiązków wynikających z dziedziny prawa karnego (np. obowiązek zapłaty grzywny wobec spadkodawcy), administracyjnego (np. zezwolenia administracyjne na prowadzenie określonej działalności), czy finansowego,
4. Praw, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami (np. służebność osobista czy prawo do renty przyznanej w razie uszkodzenia ciała).

Do spadku należą zatem nie tylko prawa majątkowe, ale i obowiązki majątkowe spadkodawcy, czyli długi spadkowe, które spadkobiercy są zobowiązani zapłacić.

Otwarcie spadku

Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Z chwilą otwarcia spadku spadkobierca nabywa spadek, tzn. wstępuje w należące do spadku prawa i obowiązki.

Kim jest spadkobierca?

Spadkobiercą nie może być osoba fizyczna, które nie żyje w chwili otwarcia spadku, za wyjątkiem dziecka poczętego pod warunkiem, że urodzi się żywe. Spadkobiercą nie może także być osoba prawna, która nie istnieje w chwili otwarcia spadku.

Powołanie spadkobiercy do spadku wynika z ustawy albo z testamentu.

Przyjęcie lub odrzucenie spadku

Spadkobierca może spadek przyjąć albo odrzucić. Przyjęcie spadku może nastąpić bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe(przyjęcie proste) albo z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza).

Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania, najczęściej jest to data uyskania wisdomości o smierci spadkodawcy. Brak oświadczenia spadkobiercy w tym terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrentodziejstwem inwarza.

Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.

Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

Odpowiedzialność za długi spadkowe

Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe z całego swego majątku. W razie prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.

Do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów.

Sądowe stwierdzenie nabycia praw do spadku i notarialne poświadczenie dziedziczenia

Postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia praw do spadku oraz notarialne poświadczenie dziedziczenia określają spadkobierców, którym spadek przypadł oraz wysokość ich udziałów w spadku i są jedynymi dowodami nabycia spadku po spadkodawcy, jakimi spadkobierca powinien legitymować się względem innych osób.

Notarialne poświadczenie nabycia praw do spadku

Notariusz może poświadczyć nabycie praw do spadku na zgodny wniosek wszystkich spadkobierców. Po zarejestrowaniu akt notarialny obejmujący poświadczenie nabycia praw do spadku wywołuje skutki takie, jak postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia praw do spadku.

Notariusz odmówi sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, jeśli:

1. poweźmie wątpliwości co do osoby spadkobiercy lub wysokości udziałów w spadku,
2. w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia praw do spadku,
3. w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte i ogłoszone,
4. wskutek braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy spadek przypada, jako spadkobiercy ustawowemu, gminie albo Skarbowi Państwa,
5. spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem lub, nie posiadając żadnego obywatelstwa, nie zamieszkiwał w Polsce albo w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą.

Dziedziczenie ustawowe

Dziedziczenie według przepisów prawa spadkowego, ma miejsce gdy spadkodawca nie sporządził testamentu lub testament jest nieważny albo gdy osoby powołane do dziedziczenia nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami. Dziedziczenie ustawowe może odnosić się do całego spadku albo do jego części. Reguły dziedziczenia ustawowego opierają się na stosunku pokrewieństwa, małżeństwa lub przysposobienia.

Krąg spadkobierców i kolejność dziedziczenia ustawowego

Kodeks cywilny zalicza do spadkobierców ustawowych:  małżonka, zstępnych, rodziców,  rodzeństwo i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy, dziadków, pasierbów, gminę oraz Skarb Państwa.

Małżonek spadkodawcy

Małżonek spadkodawcy obejmuje całość spadku w sytuacji, gdy zmarły małżonek nie pozostawił dzieci, rodziców, rodzeństwa, ani zstępnych rodzeństwa (siostrzeńców, bratanków, siostrzenice, bratanice itp.).

Jednakże małżonek nie może dziedziczyć, jeśli spadkodawca wystąpił za życia o orzeczenie rozwodu lub separacji, a żądania te były uzasadnione. Wyłączenie małżonka z kręgu spadkobierców następuje na mocy orzeczenia sądu. Wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych, którzy zostali powołani do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem. Termin do wytoczenia powyższego powództwa, to 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, jednakże nie dalej niż 1 rok od otwarcia spadku. Małżonek nie może dziedziczyć na podstawie ustawy także wtedy gdy pozostawał w separacji ze spadkodawcą.

Dzieci i małżonek spadkodawcy

W pierwszej kolejności do spadku zostają powołane dzieci spadkodawcy oraz małżonek. Dziedziczą oni w częściach równych. Jednak ułamkowa część spadku przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4. Oznacza to, że jeśli mąż pozostawił po sobie żonę i dwoje dzieci, to wszyscy otrzymają po 1/3 spadku. Jeśli jednak pozostawiłby żonę i czworo dzieci, to żona otrzyma 1/4 spadku a czworo dzieci pozostałe 3/4 spadku.

Gdy dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, jego udział spadkowy przypada jego dzieciom w częściach równych. Jeżeli spadkodawca pozostawia na przykład żonę, dwie córki oraz dwoje wnucząt po wcześniej zmarłym synu; to żona dziedziczy 1/4 spadku, obie córki po 1/4 spadku, zaś oboje wnucząt pozostałą 1/4 część spadku, która przypadałaby na syna spadkodawcy.

Małżonek i rodzicespadkodawcy

W sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił zstępnych (dzieci naturalnych i przysposobionych), do spadku zostają powołani jego małżonek oraz jego rodzice. Udział każdego z rodziców, który dziedziczy wraz z małżonkiem, wynosi 1/4 spadku. Rodzicom przypada cały spadek, jeżeli spadkodawca nie pozostawił ani dzieci, ani małżonka.

Rrodzeństwo spadkodawcy

W przypadku, gdy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, to w jego miejsce wchodzi rodzeństwo spadkodawcy, dziedzicząc część przypadającą rodzicowi w częściach równych. Udział małżonka, który dziedziczy razem z rodzicami, rodzeństwem lub zstępnymi rodzeństwa współmałżonka, zawsze wynosi połowę spadku.

Zatem, w przypadku, gdy mąż pozostawia żonę a oboje jego rodzice żyją; to połowę spadku po nim obejmują rodzice a połowę wdowa. Jeśli umiera mąż, pozostawiając żonę a żyje jego matka oraz trzy siostry, to 1/2 spadku przypada żonie, 1/4 matce, 1/4 trzem siostrom.

Zstępni rodzeństwa spadkodawcy

Podział spadku komplikuje się w sytuacji, gdy do dziedziczenia powołani zostają zstępni rodzeństwa. Taka sytuacja ma miejsce, gdy jedno z rodzeństwa, mające prawo do spadku, nie żyje. Na przykład: zmarły mąż miał żonę, matkę, dwie siostry oraz dwóch bratanków po zmarłym wcześniej bracie. W tej sytuacji 1/2 spadku dziedziczy żona, 1/4 matka, zaś 1/4 dwie siostry oraz dwóch bratanków, którzy wchodzą w miejsce zmarłego uprzednio brata spadkodawcy. Wówczas udział sióstr wynosi 1/3 z 1/4, a udział bratanków 1/2 z 1/3 z 1/4.

Dziadkowie spadkodawcy

W następnej kolejności do spadku zostają powołani dziadkowie spadkodawcy. Dziedziczą oni spadek tylko wówczas, gdy spadkodawca nie miał ani małżonka, ani rodzeństwa, ani zstępnych rodzeństwa. W sytuacji, gdy w chwili otwarcia spadku żyją wszyscy dziadkowie (łącznie cztery osoby), to dziedziczą w częściach równych. Jeśli natomiast, któreś z dziadków nie dożyje otwarcia spadku, to udział spadkowy przypada jego zstępnym (dalszym krewnym spadkodawcy). Jeżeli zaś któreś z dziadków nie posiadało potomstwa, to udział tej osoby przypada pozostałym dziadkom (na zasadzie przyrostu).

Dzieci małżonka spadkodawcy

Dzieci małżonka spadkodawcy (pasierbowie) powołane są do dziedziczenia, ale tylko te, których oboje rodziców nie dożyło otwarcia spadku. Taka sytuacja ma miejsce wówczas, gdy spadkodawca nie miał rodziców, rodzeństwa, ani krewnych. Podstawę dziedziczenia pasierbów stanowi formalny stosunek powinowactwa powstający z chwilą zawarcia przez rodzica pasierba – spadkobiercy małżeństwa ze spadkodawcą. Dziedziczenie pasierbów nie jest zależne od więzi uczuciowej łączącej ich ze spadkodawcą lub brakiem istnienia tejże więzi^.

Gmina i Skarb Państwa

Gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy dziedziczy wówczas, gdy spadkodawca nie pozostawił żadnych osób powołanych do spadku z ustawy. Jeżeli natomiast ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy nie da się ustalić lub spadkodawca zamieszkiwał i zmarł za granicą, to spadek przypada Skarbowi Państwa.

Dziedziczenie testamentowe
Sporządzenie testamentu jest jedyną czynnością pozwalającą spadkodawcy dysponować swoim majątkiem na wypadek śmierci. Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych i może dokonać tego wyłącznie spadkodawca osobiście. Testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy. Testament może być odwołany w każdym czasie.

Spadkodawca może w testamencie w sposób swobodny wskazać osobę spadkobiercy. Swoboda testowania dotyczy także treści testamentu, co do sposobu rozrządzenia majątkiem spadkodawcy. Jednakże treść testamentu nie może być sprzeczna z ustawą, ani też nie może mieć na celu obejścia ustawy. Zgodnie z prawem polskim spadkodawca może powołać jedną lub więcej osób do całego lub do części spadku wyrażonej ułamkowo. Testamentem można powołać spadkobiercę na wypadek gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą.

Rodzaje testamentów

Testament może być:

1. własnoręczny – sporządzony w całości pismem ręcznym oraz podpisany i opatrzy datą przez testatora,
2. notarialny – sporządzony przez notariusza, który przechowuje oryginał testamentu notarialnego w kancelarii notarialnej, a osobom uprawnionym wydaje wypisy,
3. alograficzny, sporządzony w obecności dwóch świadków przed przewodniczącym zarządu gminy, sekretarza gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego,
4. ustny – w szczególnych sytuacjach, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie jednej z wymienionych wyżej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, a także podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym lub w wojsku testament może mieć charakter ustny. Taki szczególny testament traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, jeżeli spadkodawca nie zmarł przed upływem tego terminu.

Zapis testamentowy zwykły

Spadkodawca może w testamencie zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby. Spadkodawca może obciążyć dalszym zapisem także zapisobiercę. Przedmiotem zapisu może być każde świadczenie o charakterze majątkowym, polegające zarówno na działaniu jak i zaniechaniu o charakterze nieodpłatnym.

Jeżeli zapis lub zapisy wyczerpują prawie cały spadek, to w razie wątpliwości zapisobierców uważa się za spadkobierców powołanych do spadku w częściach ułamkowych.

Skutkiem prawnym zapisu jest powstanie w chwili otwarcia spadku stosunku zobowiązaniowego pomiędzy spadkobiercą obciążonym zapisem a zapisobiercą. Roszczenie staje się wymagalne po ogłoszeniu testamentu. Własność przedmiotu zapisu nie przechodzi jednak na zapisobiercę bezpośrednio po otworzeniu spadku, w tym momencie zapisobierca nabywa jedynie roszczenie o przeniesienie własności; do przejścia własności przedmiotu zapisu niezbędna jest umowa przenosząca własność.

Obowiązek wykonania zapisu jest długiem spadkowym. Roszczenie z tytułu zapisu przedawnia się z upływem lat pięciu od dnia wymagalności zapisu.

Zapis windykacyjny testamentu

W testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku.

Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:

1. Rzecz oznaczona co do tożsamości;
2. Zbywalne prawo majątkowe;
3. Przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne;
4. Ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności.

Zapis windykacyjny jest bezskuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia. Jeżeli przedmiotem zapisu jest ustanowienie dla zapisobiercy użytkowania lub służebności, zapis jest bezskuteczny, gdy w chwili otwarcia spadku przedmiot majątkowy, który miał być obciążony użytkowaniem lub służebnością nie należy do spadku albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia.

Zastrzeżenie warunku lub terminu uczynione przy ustanawianiu zapisu windykacyjnego uważa się za nieistniejące. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia zapis nie zostałby uczyniony, zapis windykacyjny jest nieważny. Przepisów tych nie stosuje się, jeżeli ziszczenie się lub nieziszczenie się warunku albo nadejście terminu nastąpiło przed otwarciem spadku.

Zapis windykacyjny nieważny ze względu na zastrzeżenie warunku lub terminu wywołuje skutki zapisu zwykłego uczynionego pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, chyba że co innego wynika z treści testamentu lub z okoliczności.

Spadkodawca może obciążyć zapisem zwykłym osobę, na której rzecz uczynił zapis windykacycyjny.

Polecenie testamentowe

Spadkodawca może w testamencie nałożyć na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem. Obowiązek wykonania polecenia powstaje z chwila otwarcia spadku. Wykonania polecenia może żądać każdy ze spadkobierców, jak również wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniem. Jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny, wykonania polecenia może żądać także właściwy organ państwowy.

Wykonawca testamentu

Spadkodawca może w testamencie powołać wykonawcę testamentu, który zarządza majątkiem spadkowym, spłaca długi spadkowe, w szczególności wykonuje zapisy i polecenia, a następnie wydaje spadkobiercom majątek spadkowy zgodnie z wolą spadkodawcy.

Zachowek

Zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy dziedziczyliby z ustawy, gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu, mają prawo żądania od spadkobierców powołanych testamentem wypłaty zachowku. W przypadku gdy zstępni, małżonek lub rodzice spadkodawcy zostali powołani do spadku, ale przypadające im udziały spadkowe są niższe od przysługującego im zachowku, mogą żądać zapłaty tytułem zachowku kwoty, która wyrówna wysokość ich udziałów spadkowych do wysokości należnego im zachowku.

Zachowek wynosi połowę wartości udziału spadkowego, jaki by przypadł osobie uprawnionej, gdyby dziedziczyła z ustawy, przy czym jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletni zachowek wynosi dwie trzecie takiego udziału.

Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów i poleceń, natomiast dolicza się darowizny uczynione przez spadkodawcę na rzecz jakichkolwiek osób, w tym spadkobierców ustawowych i testamentowych. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się jednak do spadku:

1. drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych,
2. darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty od otwarcia spadku darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku,
3. przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu (np. dziecku, wnukowi, prawnukowi) -nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych,
4. przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi – nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.

Darowiznę uczynioną przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku zalicza się na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek także darowiznę uczynioną przez spadkodawcę wstępnemu uprawnionego, a także poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania i wykształcenia, o ile koszty te przekraczają przeciętna miarę przyjętą w danym środowisku.

W sytuacji, gdy uprawniony do zachowku nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku.

Roszczenie o zachowek podlega dziedziczeniu. Jednak roszczenie takie przechodzi na spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten należy do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy.

Roszczenie uprawnionego z tytułu zachowku przedawnia się z upływem lat trzech od ogłoszenia testamentu.

Zrzeczenie się dziedziczenia

Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej.

Zrzekający się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się dziedziczenia, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku.

Zrzeczenie się dziedziczenia może być uchylone przez umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono.

Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia oraz umowa uchylająca taka umowę powinny być zawarta w formie aktu notarialnego.

Wydziedziczenie zachowku

Wydziedziczenie to pozbawienie w testamencie zstępnych, małżonka lub rodziców spadkodawcy prawa do zachowku. Wydziedziczyć można jedynie wtedy, gdy uprawniony do zachowku:

1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Uznanie za niegodnego

Z żądaniem uznania spadkobiercy za niegodnego może wystąpić do sądu każdy, kto ma w tym interes prawny. Sąd może uznać za niegodnego spadkobiercę, który:

1. dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
2. podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności,
3. umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Z żądaniem uznania spadkobiercy za niegodnego można wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym występujący z żądaniem dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat trzech od otwarcia spadku.

Spadkobierca uznany za niegodnego zostaje wyłączony od dziedziczenia tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Spadek, który by mu przypadł przypada innym spadkobiercom według zasad dziedziczenia ustawowego bądź przyrostu. Spadkobierca uznany za niegodnego nie ma prawa do zachowku. Skutki uznania spadkobiercy za niegodnego nie odnoszą się do jego zstępnych (dzieci, wnuków, prawnuków), które mogą dziedziczyć w miejsce spadkobiercy niegodnego.

Podział spadku

Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Sądowy podział spadku powinien obejmować cały spadek. Umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku.

W przypadku dziedziczenia ustawowego, jeżeli dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem spadkobiercy, są oni wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn, chyba że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna została dokonana ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia. Dalszy zstępny spadkodawcy obowiązany jest do zaliczenia na schedę spadkową darowizny uczynionej przez spadkodawcę jego wstępnemu.

Zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny podlegającej.

Jeżeli wartość darowizny podlegającej zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki.